Diş taşı temizliği yetersiz ağız hijyeni nedeniyle ağzımızda biriken tartar yani diğer bir adıyla diş taşlarını temizleme işlemidir. Diş taşları ağzımızda biriken besin ve bakterilerin tükürüğün içerisinde bulunan bazı mineraller ile birleşmesinden kaynaklanır. Diş taşı oluşumuna sebep olan asıl etken bakteri plağı olmaktadır. Dişler fırçalanmadığı taktirde üzerinde tırnakla veya fırçayla sıyırdığınızda kolayca diş üzerinden ayrılan bir tabaka meydana gelir. Bu tabaka aslında bir çok farklı bakterinin bir araya gelmiş halidir. Diş hekimliğinde dişlerin üzerine yapışan bu bakteri birikintisine bakteri plağı adı verilir. Diş üzerinde oluşan bakteri plaklarına, yediğimiz ve içtiğimiz besinlerin içerisindeki çeşitli mineraller birikmekte ve zamanla diş taşları oluşmaktadır. Diğer bir deyişle eğer bakteri plağı olmazsa diş taşı olma olasılığı ciddi bir şekilde düşmektedir.
Diş taşı oluşumunun asıl nedeni ağız içinde biriken besin artıkları ve tükürük içindeki maddelerin çökelmesidir. Bu yüzden diş taşını engellemek için ağız ve diş hijyenine önem verilmesi gerekiyor. Dişlerin düzenli ve etkili bir biçimde fırçalanması buna ek olarak diş ipi ve ağız gargarası kullanımı tartar oluşumunun önüne geçmektedir. Ağız ve diş bakımı dışında, insanların tükürük yapısı ve alışkanlıkları da diş taşı oluşumunda çok büyük etkendir. Sigara, kahve, alkol, çay ve renkli içeceklerin çok sık tüketilmesinin diş üzerinde olumsuz etkileri olduğundan diş taşı oluşumu hızlanmaktadır. Bunun dışında bazı kullanılan ilaçlarında yan etkisi olarak tartar oluşumu gözlenmektedir.
Diş taşı basit gibi görünen fakat gerekli önlemler alınmadığında sonuçları çok ağır olan bir rahatsızlıktır. Diş taşının en büyük zararı zaman içerisinde dişleri tutan çene kemiğinin erimesi ve buna bağlı olarak diş kayıplarının yaşanmasıdır. Diş taşının zararını şöyle özetleyebiliriz; eksik ağız hijyeni nedeniyle ağız içerisinde kalan besin artıkları, tükürük içindeki mineraller ile birleşerek bakteri plağı üzerine tutunur. Bu birliktelik sonucunda zamanla diş taşları oluşmaktadır. Diş taşları diş eti rahatsızlığına ve çekilmelere yol açar. Vücut diş taşının zararını anlayarak her zaman olduğu gibi onu vücudundan atmaya çalışır. Çünkü bunun bir yabancı madde olduğunun farkındadır. Diş taşları dişin üzerinde olduğu için vücut kendi içerisinde bunu yok edemez. Bunu yapabilmek adına zararlı bölgeyi yani dişi kendinden uzaklaştırmaya başlar. Ancak bu sayede yabancı maddenin olduğu bölgeyi yani dişi vücuttan atarak iyileşme sağlamaya çalışır.
Diş taşlarının zararlarını şöyle sıralayabiliriz;
Diş Eti Hastalıkları: Diş taşları, dişin diş eti ile birleştiği yerlerde meydana gelir. Diş taşı doğası nedeniyle bakterilerin yaşaması için gereken tüm koşulları sağlamaktadır. Buda üzerinde diş taşı bulunan diş eti için enflamasyon anlamına gelir. Diş eti rahatsızlıklarında kanama genellikle ilk görülen semptomdur. Bu rahatsızlıkların sonu dişin düşmesine kadar giden boyutlara ulaşır. Diş taşlarını bu tarz büyük problemlere yol açmadan temizletmek gerekmektedir.
Diş Etlerinin Kanaması: Diş eti kanaması diş taşı kaynaklı ve diş eti problemlerinin başlangıç aşaması olmaktadır. Bazı durumlarda dişi fırçalamadan bile diş etlerinin kanadığı görülmüştür.
Ağız Kokusu: Diş taşları genellikle ağız hijyen eksikliği veya yanlış bakımından kaynaklanır. Bu yanlış bakım ağız kokusuna neden olabileceği gibi ekstradan iltihaplı diş etlerinin yayacağı kokuda büyük bir problem olacaktır.
Diş Eti Çekilmesi: Diş taşlarının neden olduğu iltihap ve zarara karşı vücudun gösterdiği reaksiyon diş etlerinin o bölgeden uzaklaşmasıdır. Diş eti çekilmesi tedavisi bazen çok zor olmakla beraber sonuçları ağır bir hastalıktır.
Diş Kaybı: Diş eti hastalıklarına ve özellikle çekilmesine bağlı olarak yetersiz kemik yoğunluğu nedeniyle dişler sallanmakta ve yerinden çıkmaktadır. Bu boyutlara erişen rahatsızlıkların tedavisi bazen telafi edilememektedir.
Diş yüzeylerinin iyi temizlenmemesi sonucu oluşan diş plakları, tükürük içinde bulunan mineraller ile dişler üzerinde çökelme yapmaktadır. Diş taşı da zaten bu nedenle oluşmaktadır. Diş taşları da yine diş etine zarar vererek diş eti çekilmeleri ve rahatsızlıkları tekrar tekrar hastalara yaşatmaktadır. Bunu engellemenin tek yolu ise 6 ay veya 1 senede bir tekrarlanması gereken diş taşı temizliğidir. Bir hastalığın çıkmasını beklemek geri dönüşü zor durumlara yol açabildiği için daha problemi en başında tespit etmek çok daha yararlı olacaktır. Ayrıca diş taşlarının birikmemesi ve kötü ağız kokusuna sebep olmaması nedeniyle de belli aralıklarla diş taşları temizlenmelidir.
Diş taşı temizliğinde diş taşlarının boyutu, diş eti rahatsızlığı bulunup bulunmadığı varsa rahatsızlığın boyutuna göre tedavi yöntemi ve süresi bakımından farklılıklar olabiliyor. Hastanın eğer çok ileri seviyede diş eti rahatsızlığı yoksa diş taşı temizliği kavitron adı verilen ultrasonik cihazlar yardımıyla yapılmaktadır. 30dk-45dk arası süren bu diş taşı temizliği işlemine detertraj denir.
Bazı durumlarda diş taşı birikimi çok yoğun olmakta ve temizlenmesi için lokal anesteziye ihtiyaç duyulmaktadır. Diş ve diş eti altındaki tüm diş taşları tek tek temizlenir ve yok edilir. Bu tarz durumlarda bazen hastaya cerrahi müdahale bile gerekebilir. Bu işlem türüne ise küretaj denilir. Daha fazla diş taşının ve ağız içi probleminin olduğu bu işlem tipinde seans süresi artmakta ve yapılacak işlem değişmektedir.
Diş taşı temizliği acı veren bir işlem değildir. Anestezi altında olmadan yapılan temizlik işleminde çok ufak sızlamaların dışında hastanın canını yakacak herhangi bir durum söz konusu olmamaktadır. İleri boyutlu hastalarda yapılan işlemlerde de zaten anestezi kullanıldığı için kişi herhangi bir ağrı ve acı hissi duymamaktadır. Hekimin tecrübesi ve bilgisi de bu acı konusunda etkili olabiliyor. Yapılan işlemin zorluğuna göre veya hastanın acı durumuna göre hekim istenirse anestezi uygulayabilir.
Diş taşı temizliğinin dişlere zarar verip vermemesi konusu diş hekimlerine en sık sorulan sorular arasındadır. Bu düşüncenin ne kadar yanlış olduğunu, diş taşı temizliği yapılmayan bir hastada oluşan problemleri inceleyerek görebiliriz. Halihazırda diş etlerine ve diş köklerine büyük zararı olan tartar oluşumu bu temizlik sonrasında yok edilmektedir. Temizlik sonrasında hastanın rahatlayan diş etlerinde soğuk ve sıcağa karşı kısa bir süreliğine hassasiyet oluşabilir. Buda iyi bir ağız hijyeni sayesinde engellenir. Diş taşı temizliği yapılırken kullanılan hiç bir ekipmanın dişleri aşındırıcı veya diş etine zarar verici bir özelliği bulunmaz. Diş taşı temizliği son derece faydalı ve diş etlerini rahatlatan bir tedavi yöntemidir.
Diş beyazlatma işlemi diş üzerine sürülen beyazlatma jeli sayesinde dişlerin renginin 7 veya 8 tona kadar açılması işlemdir. Dişin bir takım sebeplerle sahip olduğu sarımtrak veya koyu rengin giderilmesi için uygulanır. Diş taşı temizliği ise diş üzerindeki tartarların alınması ve diş etlerinin rahatlatılması için yapılmaktadır. Diş beyazlatma işleminden önce varsa diş taşları mutlaka temizlenir. Beyazlatma hakkında daha detaylı bilgi için Diş Beyazlatma tedavisini okuyabilirsiniz.
Evde diş taşlarından kurtulmak söz konusu değildir ancak diş taşını engellemek için iyi bir ağız ve diş hijyeni sağlamak tabiki mümkündür. Diş taşı temizliği yapmak için dışarıdan bakınca görülmeyen diş altlarının temizlenmesi gerekmektedir. Bu tarz işlemlerin evde gerçekleştirilmesi olanaksızdır.